Bakıda Pərakəndə Ticarət Dövrüyyəsi: Rəqəmlər Və Trendlər
Bakıda cari ilin yanvar-may aylarında pərakəndə ticarət dövriyyəsinin həcmi 13 milyard 761,5 milyon manat təşkil edib. Bu göstərici ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 4,7% artım deməkdir. Ticarət şəbəkəsində satılmış ərzaq məhsulları, içkilər və tütün məmulatlarının ümumi dəyəri əvvəlki illə müqayisədə 5,7% artaraq 7 milyard 508,1 milyon manata çatıb. Qeyri-ərzaq məhsullarının həcmi isə 3,8% artımla 6 milyard 253,4 milyon manat olub.
Qiymət Artımı Yoxsa İstehlakçı Davranışı?
Ərzaq və qeyri-ərzaq məhsullarında müşahidə olunan fərqli artım templərinin əsas səbəbləri iqtisadiyyatçılar tərəfindən təhlil edilib. İqtisadçı Xalid Kərimli bildirir ki, bu fərqin başlıca səbəbi qiymət dəyişiklikləridir. Cari ilin ilk beş ayında qida məhsulları 6,8%, alkoqollu içkilər isə 3,5% bahalaşıb. Ümumilikdə, siqaret, içki və qida qrupunda orta hesabla 6,5% qiymət artımı qeydə alınıb. Qeyri-qida məhsullarının bahalaşması isə daha az, yəni 2,7% təşkil edib. Bu rəqəmlər göstərir ki, pərakəndə ticarət dövriyyəsindəki artımın 3,8%-i birbaşa qiymət fərqləri ilə əlaqədardır. Qiymət artımı nəzərə alınmasa, faktiki olaraq ərzaq, içki və tütün məmulatlarına daha az vəsait xərclənib. Ümumilikdə, fiziki həcmin artmadığı, lakin qiymət artımı səbəbindən pərakəndə ticarət dövriyyəsinin yüksəldiyi vurğulanır.
İstehlakçı Xərcləri Strukturunda Dəyişikliklər
Əhalinin istehlakçı xərclərinin strukturuna nəzər saldıqda, ümumi ərzaq məhsullarının, tütün və içkilərin birlikdə istehlakçı xərclərinin 56 faizini təşkil etdiyi görünür. Qalan 44 faiz isə qeyri-qida və xidmət sektorunun payına düşür. Bu nisbət Xalid Kərimli tərəfindən yaxşı göstərici hesab edilmir, çünki bu, kasıb ölkələrin statistikası ilə oxşarlıq təşkil edir. Vəziyyət yaxşılaşdıqca, insanların xərclərində ərzaq məhsullarının payı azalır, qeyri-qida məhsulları və xidmətlərin payı isə artır. İnkişaf etmiş ölkələrdə ərzaq, qida və içkilərin vətəndaşın ümumi xərcindəki payı 20-30 faiz arasında dəyişir. Azərbaycanda isə bu rəqəm 56 faizdir və uzun müddətdir ki, yaxşılaşmır. Buna səbəb kimi xidmətlərlə bağlı uçotun şəffaflığı məsələsi də qeyd edilir. Cəmiyyətin rifahı yüksəldikcə, istehlakçı xərclərinin strukturunda qeyri-qida və xidmət sektorunun payının artacağı gözlənilir. Bu dəyişiklik ölkənin ümumi varlanma səviyyəsindən asılıdır.
