Vahid Ələkbərovun Karyera Yüksəlişi: Şübhələr və İddialar
“Forbes” jurnalının son reytinq siyahısına görə, Rusiyanın ən varlı şəxsləri arasında Lukoil şirkətinin təsisçisi Vahid Ələkbərov 28,7 milyard dollar sərvətlə ilk pillədə qərarlaşıb. Qeyd edək ki, Vahid Ələkbərov 2022-ci ilin aprelində Lukoil neft şirkətinin prezidenti vəzifəsindən istefa verib və Direktorlar Şurasını tərk edib. Azərbaycan əsilli oliqarx haqqında müxtəlif məlumatlar dərc edilsə də, Rusiya mənbələri onun karyera yüksəlişi ilə bağlı hələ də bəzi şübhələrini dilə gətirirlər.
“Lukoil”un Yaranışı və Sirli Sahibləri
Rusiyanın ən böyük özəl neft şirkəti olan Lukoil-in necə yarandığı, sayız-hesabsız sərvətlərin necə Vahid Ələkbərov və onun komandasının əlinə keçdiyi, habelə bu komanda üzvlərinin niyə xüsusi toxunulmazlığa malik olduğu sualları ətrafında Rusiya mediasında araşdırmalar aparılır. Bəzi mənbələr Vahid Ələkbərov haqqında maraqlı iddialar irəli sürürlər. Məsələn, onun hərbi xidmətdə olub-olmadığı barədə heç bir məlumatın olmaması xüsusi olaraq qeyd edilir. Hətta qeyd olunur ki, Rusiya elitasının bir hissəsi hərbi xidmətləri ilə fəxr etsə də, Vahid Ələkbərov-dan bu barədə heç vaxt eşidilməyib. Bununla belə, Vahid Ələkbərov-un hərbçilərə böyük hörmətlə yanaşdığı və bir zamanlar Lukoil menecerlərinin təxminən üçdə birinin keçmiş hərbçilər olduğu vurğulanır.
Bərabərsiz Karyera Yüksəlişi: Bakıdan Sibirə
Vahid Ələkbərov-un karyera yüksəlişinə dair narahatlıq doğuran iddialardan biri də onun Azərbaycan Neft və Kimya İnstitutunu (AZİ) bitirdikdən sonra, 1974-1979-cu illərdə Bakıda şahid olunan sürətli irəliləyişidir. Qeyd olunur ki, adi neft və qaz hasilatı operatoru cəmi altı ildən az müddətdə bir neçə vəzifə dəyişərək 30 yaşında yerli neft yatağının rəis müavini olub. Bu cür sürətli karyeranın nəinki Sovet İttifaqının, hətta indiki dövrün özündə də nadir rast gəlinən hal olduğu vurğulanır. Vahid Ələkbərov-un şöhrət yolu 1979-cu ildə gənc mütəxəssisin Bakıdan Qərbi Sibir yataqlarının işlənməsinə göndərilməsi ilə başlayır. O, “Surqutneftqaz” şirkətində çox sürətlə yüksələrək 1983-cü ildə “Koqalımneftqaz”a keçib və burada əvvəlcə yerli neft-qazçıxarma idarəsinin rəisi, 1987-ci ildən isə baş direktoru olub. Həmçinin, Koqalım adlı sənaye yönümlü şəhərciyin faktiki nəzarətçisi kimi tanınıb.
Nazirlik Yüksəlişindən Lukoil İmperiyasına
İddia olunur ki, məhz Koqalımda Vahid Ələkbərov sonradan neft oliqarxiyasının zirvəsinə yüksəlməsinə imkan verəcək əlaqələr qurub. Söhbət “Uraynefteqaz”a rəhbərlik edən Aleksandr Putilovdan və “Lanqepasnefteqaz”ın rəhbəri Yuri Şafranikdən gedir. Karyera yüksəlişi ilə bağlı daha bir xüsusi qeyd: 1990-cı ilin yanvarında nisbətən gənc olan Vahid Ələkbərov-un karyerasında yeni mərhələ başlayır: o, SSRİ Neft və Qaz Sənayesi Nazirliyi tarixində ən gənc nazir müavini olur. Bir il sonra isə nazirin birinci müavini vəzifəsinə təyin edilir. SSRİ-nin süqutundan bir ay əvvəl, 1991-ci il noyabrın 25-də SSRİ Nazirlər Soveti ən çox neft çıxaran və emal edən müəssisələri “LanqepasUrayKogalym” adı altında birləşdirir. Daha sonra, əsas mədən aktivlərinin ilk üç hərfinə uyğun olaraq məşhur Lukoil adı yaranır ki, o zaman da Vahid Ələkbərov şirkətə faktiki olaraq nəzarət edirmiş.
Özəlləşmə və Qalmaqallı Həyat
1992-ci ilin sonunda Prezident Boris Yeltsin neft və neft emalı sənayesi müəssisələrinin özəlləşdirilməsi haqqında fərman imzalayır. Vahid Ələkbərov-un uzun müddətli müttəfiqi olan Yuri Şafranikin Rusiya yanacaq və energetika naziri təyin edilməsi, Lukoil adlanacaq imperiyanın yolunu daha da açır. Lukoil-in özəlləşdirilməsi 1994-cü ildə başlayır və 1995-ci ildə hökumətin qərarı ilə Lukoil istehsal zəncirinin bütün hissələri üzrə fəaliyyət göstərən doqquz iri müəssisənin nəzarət paketini əldə edir. Lukoil ətrafında xeyli qalmaqallar da mövcuddur ki, bunlar barədə zamanında yazılıb. Xüsusilə şirkətin vitse-prezidentlərinin sirli ölümləri haqqında hələ də müxtəlif iddialar dolaşmaqdadır.
