Bakıda Qvadelup Konfransı: Müstəmləkə Əsarətinə Son Qoymaq Çağırışı
Bakıda Fransanın müstəmləkəçilik siyasətinin əsarətində olan Qvadelup adasına həsr olunmuş “Qvadelupun dekolonizasiyasına doğru! Çağırışlar və perspektivlər” adlı beynəlxalq tematik konfransın yekun bəyanatı qəbul edilib. Bəyanatı Bakı Təşəbbüs Qrupunun icraçı direktoru Abbas Abbasov səsləndirib.
Bəyanatda bildirilir ki, 2025-ci il iyunun 25-də Bakı Təşəbbüs Qrupu (BTQ), Qvadelupun Azadlığı Uğrunda Xalq Birliyi (UPLG), Qvadelup Beynəlxalq Təzminatlar Hərəkatı (MIR-Guadeloupe), Qaradərili Xalqların Beynəlxalq Komitəsi (CIPN) və Qvadelup Millətinin Yaranması naminə Güc Hərəkatı (FKNG) ilə birgə təşkil olunmuş konfransda, digər Qvadelup vətəndaş cəmiyyəti nümayəndələri, siyasi hərəkatlar, elmi ocaqlar, habelə beynəlxalq insan hüquqları təşkilatları fəal iştirak ediblər.
Müstəmləkə Əsarətinə Son Qoymaq Çağırışı
Konfrans iştirakçıları kolonializmin qurbanı olan bütün xalqların öz siyasi, iqtisadi, sosial və mədəni inkişaf yollarını müstəqil şəkildə seçmək hüququnun toxunulmazlığını bir daha təsdiqləyiblər. Bu prinsip BMT Nizamnaməsində və xüsusilə müstəmləkə altında olan ölkələrə müstəqilliyin verilməsi ilə bağlı BMT Baş Assambleyasının 1514 (XV) saylı qətnaməsində əks olunub.
Qvadelupun hələ də Fransa Respublikasının tabeliyi altında “dənizaşırı departament” statusunda saxlanılması, bəyanata görə, Qvadelup xalqının öz siyasi gələcəyini azad iradəsinə uyğun olaraq tam şəkildə müəyyənləşdirmək hüququnun həyata keçirilməsinə mane olur. İştirakçılar bu statusun müstəmləkəçiliyə son qoymadığını, onu xüsusi institusional formaya çevirdiyini və Fransaya Qvadelup əhalisinin razılığı olmadan ölkəni dekolonizasiya siyahısından çıxarmağa imkan verdiyini qeyd ediblər.
Tarixi Ədalətsizliklər və Hazırkı Nəticələr
Bəyanatda Qvadelupun məruz qaldığı müstəmləkə cinayətləri və tarixi ədalətsizliklər xatırladılır. Xüsusilə yerli Kalinago xalqının məhv edilməsi, afrikalı qulların və müqavilə əsasında işləyən işçilərin istismarı vurğulanır. Həmçinin, bu gün də bərabərsizliyi və asılılığı davam etdirən inzibati və iqtisadi strukturların mövcudluğu qeyd edilir. Bu tarixi faktların mənfi nəticələri bu gün də öz təsirini göstərməkdədir.
Hələ də həllini tapmayan müstəmləkə statusu Qvadelupda davamlı işsizlik, gənclərin kütləvi köçü, sosial bərabərsizlik, iqtisadi asılılıq, zorakılığın artması və ətraf mühitin çirklənməsi, xüsusilə də xlordekon böhranının dağıdıcı təsirləri ilə özünü göstərir. Bəyanatda müstəmləkə mirasının aradan qaldırılması üçün inklüziv dialoqun, tarixi həqiqətin tanınmasının, mədəniyyət və dilin dirçəldilməsinin, ədalətli təzminatın, həmçinin institutlar və təhsil sisteminin dekolonizasiyasının zəruriliyi vurğulanır.
Dekolonizasiya Prosesinə Dəstək
Konfrans zamanı iştirakçılar müstəmləkəçilik dövrünün tarixi kontekstini və kollektiv yaddaşı, siyasi və institusional islahatların vacibliyini, müstəmləkə istismarına həkk olunmuş davamlı iqtisadi bərabərsizlikləri, mədəni və intellektual azadlığın bərpası məsələlərini müzakirə ediblər. Eyni zamanda, müqavimət və yeniliyin kimlik və dini əsasları, vətəndaş cəmiyyəti və sosial hərəkatların azadlıq mübarizəsindəki mərkəzi rolu diqqət mərkəzində olub.
Konfrans iştirakçıları dünyada hələ də müstəmləkə əsarəti altında yaşayan xalqlarla qətiyyətli həmrəyliklərini bildirib və onların öz talelərini beynəlxalq hüquqa uyğun olaraq sərbəst müəyyən etmək hüququnu dəstəkləyiblər. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və aidiyyəti beynəlxalq, regional qurumlar Qvadelupun dekolonizasiya prosesini dəstəkləməyə, bu xüsusda Qvadelupun BMT-nin özünü idarə etməyən ərazilər siyahısına yenidən daxil edilməsi ilə bağlı konkret tədbirlər görməyə çağırılıb.
Bəyanatda müstəmləkəçilikdən zərər çəkmiş xalqlar və hərəkatlar arasında dialoq, əməkdaşlıq və təcrübə mübadiləsinin davam etdirilməsi dəstəklənir. Bakı Təşəbbüs Qrupu kimi beynəlxalq platformaların əhəmiyyəti xüsusi vurğulanıb, belə platformaların məzlum xalqların səsinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasında və qlobal dekolonizasiya gündəminin beynəlxalq platformalara daşınmasında vacib rol oynadığı qeyd edilib.
Yekun olaraq bildirilir ki, Qvadelup xalqının suverenliyə sülh yolu ilə, ədalətli və demokratik əsaslarla keçid prosesi dəstəklənir. Konfrans iştirakçıları Qvadelupun gələcəyinin yalnız onun xalqına məxsus olduğunu və onların haqlı mübarizəsində daim yanlarında olmağa sadiq qaldıqlarını bəyan ediblər. Təşkilatçılar bu mühüm konfransın təşkilinə və dekolonizasiya üzrə qlobal məsələlərin irəlilədilməsi üçün göstərdikləri misilsiz dəstəyə görə Azərbaycan Respublikasına və Bakı Təşəbbüsü Qrupuna dərin təşəkkürlərini ifadə ediblər.
