Son illər təhsil sistemində şəffaflığın artırılması və islahatlar istiqamətində mühüm addımlar atılsa da, bəzi təhsil müəssisələrində köhnə korrupsiya ənənələrinin hələ də davam etdiyi müşahidə olunur. Bu vəziyyət xüsusilə Sumqayıt şəhəri 23 nömrəli tam orta məktəblə bağlı son iddialar fonunda ictimaiyyətdə ciddi narahatlıq yaradıb.
Mənbələrdən əldə olunan məlumatlara görə, sözügedən məktəbdə rüşvət halları və qeyri-qanuni idarəetmə formaları sistemli xarakter alıb. Şagirdlərin və valideynlərin verdiyi ifadələr bu təhsil ocağının artıq bir məktəbdən çox, şəxsi maraqlara xidmət edən bir mərkəzə çevrildiyini ortaya qoyur.
Olimpiada Hazırlıqları və Şagird İstismarı
Məktəbin “lisey” statusu əldə etmək üçün apardığı fəaliyyətlər zamanı diqqətin şagirdlərin real biliklərinə deyil, formal “nailiyyətlərə” və statistik göstəricilərə yönəldiyi açıq şəkildə görünür. İddialara görə, olimpiadalarda iştirak edən şagirdlər əsas dərs prosesindən tamamilə uzaqlaşdırılır və yalnız xüsusi hazırlıq dərslərinə cəlb olunurlar. Bu hazırlıqlar üçün valideynlərdən aylıq 300 manat məbləğində ödəniş tələb edilir. Bildirilir ki, həmin vəsaitin bir hissəsi Sumqayıt 23 nömrəli məktəb rəhbərliyinə çatır. Bu, təkcə təhsil prosesinə qanunsuz müdaxilə deyil, həm də şagirdlərin konstitusion təhsil hüququnun pozulması və açıq maddi istismara məruz qalması kimi qiymətləndirilə bilər.
Birinci Sinif Qəbulunda Korrupsiya İddiaları
Daha acınacaqlı iddialardan biri də birinci sinfə qəbul prosesində baş verən korrupsiya faktlarıdır. Valideynlərin sözlərinə görə, uşaqların müəyyən müəllimlərin sinfinə düşməsi üçün onlardan 1000 manat məbləğində pul tələb edilir. Bu ödənişi etməyən valideynlər isə övladlarının tədris keyfiyyətindən narazı qaldıqları müəllimlərin siniflərinə yerləşdirildiyini iddia edirlər. Belə hallar təhsildə bərabər imkanlar prinsipini pozmaqla yanaşı, ictimai etimadı sarsıdır və cəmiyyətdə sosial ədalətsizliyi dərinləşdirir.
Müəllim Heyəti və Dərs Davamiyyəti Məsələləri
Müəllim heyətinin bir hissəsinin dərslərdə iştirak etmədən, yalnız hazırlıq dərslərindən gəlir əldə etdiyi də mənbələr tərəfindən qeyd olunur. Onların dərs saatları formal şəkildə sənədləşdirilir və 23 nömrəli məktəb rəhbərliyi bu fəaliyyəti “təhsil uğuru” kimi təqdim etməyə çalışır. Bu iddialar təsdiqini taparsa, bu, yalnız etik deyil, həm də hüquqi pozuntu hesab edilir. Azərbaycan Respublikasının “Təhsil haqqında” və “Korrupsiyaya qarşı mübarizə haqqında” qanunları bu cür halların qarşısını almaq üçün konkret hüquqi çərçivə təqdim edir.
Hüquqi Çərçivə və Gözləntilər
Mövcud qanunvericiliyə əsasən, təhsildə şəffaflığın təmin olunması dövlətin əsas prioritetlərindən biridir. Bu səbəbdən Sumqayıt şəhəri 23 nömrəli tam orta məktəbdə baş verən hadisələrin dərhal araşdırılması və məsul şəxslərin qanun qarşısında cavab verməsi cəmiyyətin hüquqi gözləntisidir. Aidiyyəti qurumlar – o cümlədən Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi, Baş Prokurorluğun Korrupsiyaya qarşı Mübarizə Baş İdarəsi və Ombudsman Aparatı – bu cür hallara qarşı sərt mövqe nümayiş etdirməli, şagirdlərin və valideynlərin hüquqlarını qorumalıdır. Təhsil ticarət predmeti deyil. Şagirdlərin gələcəyini şəxsi maraqlara qurban vermək, təhsil prosesini maddi qazanc mənbəyinə çevirmək həm hüquqi, həm də mənəvi baxımdan yolverilməzdir. Təhsil sistemi şəffaflıq, bərabərlik və ədalət prinsipləri üzərində qurulmalıdır. Sumqayıtdakı bu məktəbdə baş verənlər isə bütün cəmiyyət üçün bir siqnal olmalıdır – Azərbaycanın təhsil sistemini qorumaq, gələcəyi qorumaq deməkdir.
İddialarla bağlı qarşı tərəfin münasibətini öyrənməyə hazırıq.
